Moodle veiligheid gaat bij LTNC verder dan hosting en updates. Als Moodle Gecertificeerd Partner monitoren we proactief loginpatronen en serveractiviteiten, en maken we gebruik van geo-blocking op onze servers.
Deze aanpak bewees zijn waarde toen we in juli een ongewone toename in admin login pogingen detecteerden. Na overleg met klanten blokkeerden we direct verdachte IP-adressen. De wereldwijde waarschuwing van Moodle Pty Ltd in augustus bevestigde dat dit een wijdverspreid fenomeen was.
Onze ervaringen – van vroege detectie tot succesvolle implementatie van tegenmaatregelen – geven waardevolle inzichten die we graag delen met de Moodle community.
Wat speelt er?
Wat begon als een stijging in verdachte authenticatiepogingen in onze monitoring, bleek een wereldwijd fenomeen. Onze tooling registreert inlog pogingen van admin account, het viel ons op dat hetzelfde IP adres meerdere keren per dag voorkwam. Inlogpogingen met een admin account is niets nieuws, en geen specifieke kwetsbaarheid in Moodle zelf, maar de frequentie waarin het gebeurd kan een signaal geven van een gecoördineerde pogingen met waarschijnlijk gelekte credentials uit diverse datalekken.
Van detectie naar actie: 4 praktijklessen
Onze aanpak van deze situatie leverde concrete inzichten op. We delen graag vier praktijklessen die direct toepasbaar zijn in elke Moodle-omgeving:
Les 1: Aanvalspatronen zijn voorspelbaar (als je weet waar je moet kijken)
In onze monitoring zien we duidelijke patronen. Hetzelfde IP-adres probeert vaak meerdere malen per dag in te loggen, vaak vanuit datacenter IP-ranges in landen waar onze klanten geen gebruikers hebben. De aanvallers gebruiken geautomatiseerde scripts die systematisch verschillende gebruikersnamen proberen.
Wat opvalt: Ze richten zich vooral op voorspelbare accountnamen zoals ‘admin’, ‘administrator’, ‘docent1’, maar we zien ook pogingen met e-mailadressen. Een aanvaller kan binnen korte tijd veel combinaties proberen.
Praktijktip Moodle-configuratie: Ga naar Sitebeheer → Beveiliging → Meldingen en configureer:
- “Toon loginfouten voor beheerders” → Aan
- “E-mail loginfouten naar:” → vul je beheerders e-mail in
- “Drempel voor e-mailmelding:” → stel in op 5
Dit betekent dat je een melding krijgt wanneer één gebruiker of IP-adres 5 of meer mislukte pogingen doet. In onze ervaring is dit een goede balans tussen alert zijn en spam voorkomen.
Geo-blocking overwegen: Bij LTNC maken we gebruik van GEO-blocking waarbij we op serverniveau hele landen blokkeren. Uiteraard gaat dit in overleg met onze klanten. Want wat doe je wanneer gebruikers reizen of vanuit buitenland werken, of als je klanten hebt in bepaalde landen.
Les 2: MFA is geen luxe meer maar noodzaak voor (site)beheerders
Het bericht van Moodle Pty Ltd gaf ons een aanleiding om onze klanten te adviseren om Multi-Factor Authenticatie (MFA) te overwegen voor beheeraccounts. De response was verrassend positief, en bij de meeste omgevingen hebben we het direct geïmplementeerd. Andere omgevingen wachten nog op de nieuwste Moodle versie (4.3) of werken al met bijvoorbeeld Azure/Office SSO met 2FA, zodat dit al afgeschermd is.
Onze aanpak:
We hebben gekozen voor een aanpak die past in de rol van een Functioneel/Technisch beheerder:
- We informeerden alle klanten over de mogelijkheid.
- Boden aan om MFA kosteloos te implementeren.
- Maken MFA nu standaard voor beheerders bij alle nieuwe Moodle-omgevingen.
Waarom beheeraccounts? Een gecompromitteerd beheeraccount kan de hele Moodle-omgeving in gevaar brengen. Door te beginnen met de accounts met de meeste rechten, beveilig je de grootste risico’s eerst. We laten het bij LTNC over aan klanten om een inschatting te maken of dit voor andere gebruikersrollen in hun omgeving noodzakelijk is. Hierbij adviseren we ze om hun eindgebruikers eerst te informeren vóórdat ze het door ons laten configureren.
Praktijktip: MFA is vanaf Moodle 4.3 standaard beschikbaar. Configureer het via Sitebeheer → Plug-ins → Authenticatie → Multi-factor authenticatie. Begin met een kleine groep (beheerders), evalueer, en rol dan verder uit naar docenten en eventueel studenten.
Les 3: Communicatie bepaalt het verschil tussen paniek en actie
We hebben verschillende communicatiestrategieën gezien, met wisselend succes:
Wat niet werkt:
- “URGENT: SECURITY BREACH” e-mails → paniek en verwarring
- Technisch jargon → gebruikers haken af
- Te veel informatie in één keer → actie blijft uit
Wat wel werkt:
- Zakelijke toon: “Belangrijke beveiligingsupdate voor je Moodle-account”
- Concrete actie: “Wijzig vandaag nog jouw wachtwoord via deze link”
- Gefaseerd: eerst beheerders, dan docenten, dan studenten
Voorbeeldzin die we aanraden: “Als preventieve maatregel vragen we je jouw wachtwoord te vernieuwen. Dit is een standaard veiligheidsprocedure die we periodiek uitvoeren.”
Les 4: De zwakste schakel zit vaak waar je het niet verwacht
Regelmatig controleren wij leeromgevingen van klanten, wij zien hier regelmatig:
- Test-accounts met mogelijk zwakke wachtwoorden.
- Oud-medewerkers waarvan accounts nooit waren gedeactiveerd.
- Service-accounts voor integraties met te ruime rechten (met name bij webservices!)
- Gastdocenten met te hoge rechten “omdat dat makkelijker was”.
- Met css truckjes: van tabs zoals Deelnemers, informatie van deelnemers omdat men niet bekend is met het rechten en rollen systeem van Moodle.
Quick-scan die je zelf kunt doen:
- Sitebeheer → Gebruikers → Bladeren door gebruikerslijst
- Sorteer op ‘Laatste toegang’
- Check accounts die langer dan 6 maanden niet gebruikt zijn
- Controleer de systeem toegewezen accounts.
- Bekijk het beveiligingsoverzicht via Sitebeheer → Rapporten → Beveiligingscontrole.
Praktijktips:
- Overweeg in te stellen dat wachtwoorden na een bepaalde tijd mogen verlopen.
- De User Suspension plugin te gebruiken om gebruikers actief te schorsen en/of verwijderen.
- Maak een kwartaal routine actielijst in je agenda als een terugkerende taak om de belangrijkste punten te controleren.
Proactief vs reactief: het kost evenveel tijd
Een security-incident kost veel tijd aan directe afhandeling – denk aan onderzoeken wat er gebeurd is, communicatie met gebruikers, wachtwoorden resetten, en systemen controleren. Preventieve maatregelen kosten ook tijd, maar dan gespreid over het jaar. Het verschil: bij preventie werk je op jouw tempo, bij een incident dicteert de crisis je agenda.
Deze wereldwijde situatie is een wake-up call, maar ook een kans. Organisaties die nu investeren in security bouwen niet alleen betere bescherming op, maar ook bewustzijn en routine die jaren meegaat.
Op zoek naar meer informatie over Moodle security?